Umowa zlecenia czy świadczenie usług? Zmiany od 2026 roku

Umowa zlecenia dotyczy głównie czynności prawnych wykonywanych w imieniu zleceniodawcy, natomiast umowa o świadczenie usług obejmuje inne działania (np. sprzątanie, korepetycje) i to właśnie ona najczęściej kryje się pod potocznym określeniem „praca na zleceniu”. Obie umowy wymagają należytej staranności, a nie osiągnięcia konkretnego efektu – w przeciwieństwie do umowy o dzieło, gdzie liczy się rezultat. 

Umowa zlecenia a umowa o świadczenie usług – czym naprawdę się różnią?

Wiele osób, zwłaszcza uczniów i studentów, używa sformułowania „pracuję na zleceniu”. Problem polega na tym, że w rzeczywistości prawnej bardzo często nie chodzi o umowę zlecenia, lecz o nienazwaną umowę o świadczenie usług, a czasem nawet o umowę o dzieło.

Umowy cywilnoprawne a stosunek pracy

Zgodnie z art. 2 Kodeksu pracy stosunek pracy powstaje wyłącznie na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Z kolei umowa zlecenia, umowa o dzieło i umowa o świadczenie usług to wciąż umowy cywilnoprawne – nie stanowią podstawy nawiązania stosunku pracy i nie dają pełnej ochrony pracowniczej.

Umowa o dzieło – efekt końcowy jest najważniejszy

Umowa o dzieło dotyczy konkretnego rezultatu, który ma powstać w wyniku pracy wykonawcy.

• Rezultat może mieć formę materialną (np. wykonanie mebla, obrazu) lub niematerialną, ale możliwą do obiektywnej oceny (np. projekt graficzny).

• Najważniejsze jest osiągnięcie efektu, a nie samo staranne działanie.

• Dzieło musi być nowe, indywidualne i samoistne. Brak rezultatu oznacza brak dzieła.

Umowa zlecenia – czynności prawne

Umowa zlecenia występuje wtedy, gdy jej przedmiotem jest dokonanie określonych czynności prawnych w imieniu jednej ze stron.

• Zleceniobiorca ma obowiązek działania z należytą starannością, ale nie gwarantuje osiągnięcia efektu.

• Typowe przykłady to: reprezentowanie przed urzędem, zawieranie umów w imieniu zleceniodawcy.

• To charakter czynności odróżnia zlecenie od pozostałych umów cywilnoprawnych.

Umowa o świadczenie usług – najczęstsze „zlecenie”

Największe nieporozumienie dotyczy tego, że w praktyce to właśnie umowa o świadczenie usług jest tym, co większość osób nazywa potocznie „umową zlecenia”.

Zgodnie z art. 750 Kodeksu cywilnego, jeżeli przedmiotem umowy są czynności inne niż czynności prawne i nieuregulowane innymi przepisami, mamy do czynienia z nienazwaną umową o świadczenie usług. Dlaczego nienazwaną? Odpowiedź jest prosta – nie jest ona wprost wymieniona w Kodeksie cywilnym, a wskazano wyłącznie, że stosuje się wobec niej odpowiednio przepisy dotyczące umowy zlecenia. Odpowiednie stosowanie przepisów oznacza stosowanie ich wprost, z pewnymi modyfikacjami lub możemy ich nie stosować w ogóle.

• Strony mają dużą swobodę w jej kształtowaniu, o ile nie narusza to przepisów prawa ani zasad współżycia społecznego.

• Typowe przykłady to: sprzątanie, opieka nad dzieckiem, korepetycje, prowadzenie zajęć dodatkowych.

• Podobnie jak w przypadku zlecenia, najważniejsza jest należyta staranność, a nie osiągnięcie rezultatu.

W praktyce właśnie ta umowa – umowa o świadczenie usług – jest najczęściej zawierana w sytuacjach, które potocznie określa się mianem „zlecenia”. To ważne rozróżnienie, ponieważ pokazuje, że powszechne pojęcie nie zawsze odpowiada rzeczywistemu charakterowi prawnemu umowy.

Zmiany na horyzoncie

Od stycznia 2026 roku umowy zlecenia oraz umowy o świadczenie usług będą wliczane do stażu pracy. To duża zmiana – osoby, które przez lata dorabiały w ten sposób, szybciej uzyskają prawo do 26 dni urlopu wypoczynkowego. Koniec więc z sytuacją, gdy kilkuletnie doświadczenie „na zleceniu” nie było w żaden sposób uwzględniane przy pierwszej umowie o pracę.

Masz problemy czy pytania w związku ze swoją umową? Nie działaj na ślepo - skontaktuj się z nami.

Agata Kot

ul. Porcelanowa 23, 40-246 Katowice

biuro@lawcity.pl

509 800 313

Fundacja Europejski Instytut Ochrony Prawa

KRS:   0001167431

NIP:  9542886878

Numer rachunku bankowego: